Sluis 15 in Nederweert

Waar techniek, water en geschiedenis samenkomen

Aan de rand van Nederweert, verscholen tussen kanaalwater en groen, ligt een stukje verborgen techniekgeschiedenis: Sluis 15, gelegen bij Roeven aan de Zuid-Willemsvaart. Wat op het eerste gezicht een gewone sluis lijkt, blijkt bij nadere blik een fascinerend staaltje waterbeheer met diepe wortels in het industriële verleden van Nederland.

Een scharnierpunt tussen waterwegen

Sluis 15 is strategisch geplaatst op de plek waar de Zuid-Willemsvaart samenkomt met het Kanaal Wessem–Nederweert en de Noordervaart. Dankzij deze ligging vormt de sluis een belangrijke spil in het regionale vaarwegennetwerk, waar dagelijks vrachtschepen passeren die hun lading via de Maas verder het land in of uit vervoeren.

Met een schutlengte van ruim 63 meter en een breedte van 15,4 meter is Sluis 15 geschikt voor schepen van CEMT-klasse IV, waarmee het een belangrijke doorgang is voor de moderne binnenvaart. De bruggen boven de sluis bieden een vrije doorvaarthoogte van ongeveer 5 meter – genoeg voor schepen met twee lagen containers.

Waterkracht uit vervlogen tijden

Wat Sluis 15 extra bijzonder maakt, is het gebouw dat ernaast staat: de Waterkrachtcentrale Roeven, gebouwd tussen 1921 en 1923. In een tijd waarin elektriciteit nog niet vanzelfsprekend was, leverde dit compacte bouwwerk stroom voor de verlichting van de sluis, de sluiswachterswoningen én enkele omliggende boerderijen. De centrale werkte op het verval van ongeveer 1,8 meter tussen twee kanaalniveaus en had een bescheiden maar indrukwekkend vermogen van zo’n 30 kW. Hoewel de centrale in 1949 werd stilgelegd, werd het gebouw in de jaren '90 gerestaureerd en is het sindsdien erkend als rijksmonument – een van de oudste waterkrachtcentrales van Nederland.

Uitdagingen en onderhoud in de 21e eeuw

Ook vandaag de dag is Sluis 15 van grote betekenis. Niet alleen voor de scheepvaart, maar ook voor het waterbeheer in tijden van droogte. Via slimme aanpassingen – zoals het tijdelijk buiten werking stellen van de oude turbine – kan er nu meer dan 1.000 liter water per seconde richting de Noordervaart stromen. Hiermee helpt de sluis bij het op peil houden van het water in landbouwgebieden, natuurreservaten en kanalen verderop.

De sluis wordt intensief onderhouden. In 2023 onderging ze een flinke opknapbeurt: sluisdeuren, leuningen, betonconstructies en mechanische onderdelen kregen een verjongingskuur om de werking voor de komende decennia te garanderen.

Een monument in beweging

Sluis 15 is meer dan alleen techniek. Het is een levend monument – waar moderne binnenvaart en industrieel erfgoed elkaar ontmoeten. Hier stroomt niet alleen water, maar ook een verhaal van vooruitgang, vakmanschap en vernieuwing. Of je nu langsfietst, wandelt of gewoon even stilstaat, deze plek biedt een zeldzame blik op hoe mens en water samenleven – toen, nu en morgen.