Pilot ondernemingsplan voor agrariërs
In deze pilot van de gezamenlijke overheden maken de ondernemers zelf een toekomstbestendig plan om te komen tot verduurzaming van hun bedrijven.
Doel en opzet van de pilot
Het doel van de pilot is om een ondernemingsplan-aanpak te ontwikkelen en te testen of met deze aanpak agrarisch ondernemers – die (verder) willen verduurzamen – toekomstperspectief geboden kan worden. Waarbij deze ondernemers een vermindering van stikstofemissies realiseren en daarnaast bijdragen aan doelen op het gebied van water, klimaat en natuur.
Verduurzaming van bedrijven
In Nederweert hebben zeven bedrijven zich aangemeld bij de start van de pilot. Uiteindelijk hebben drie ondernemers hun plannen teruggetrokken. De overige 4 vier ondernemers hebben hun plannen verder uitgewerkt en zijn als ‘positief’ beoordeeld door het deskundigenpanel. Zij hebben inmiddels vanuit de vier overheden de perspectiefbrief ontvangen.
Zelf de regie houden
De ondernemingsplan-aanpak heeft als doel om veehouders die hun onderneming verder willen verduurzamen sneller duidelijkheid en handelingsperspectief te bieden. De ondernemer heeft zelf de regie over de toekomst van zijn bedrijf, maar wordt volop ondersteund door de partners in deze pilot: het ministerie van LVVN, provincie Limburg, gemeenten Venray en Nederweert en het Waterschap Limburg.
Eén overheid
Doordat een goede samenwerking tussen overheden in een vroeg stadium van de pilot centraal staat, kan er meer als ‘één overheid’ met de ondernemer gesproken worden. Daarbij wordt gezamenlijk gekeken naar wat er wel kan en naar de oplossingen voor eventuele obstakels. De zaakbegeleider is het aanspreekpunt voor de ondernemer die hem begeleidt in dit traject. Daarnaast is er een vergoeding voor het inhuren van een adviseur.
Agrariërs helpen met pilot
Wethouder Boris Meessen: “Ik ben blij met het aantal aanmeldingen voor de pilot ondernemingsplannen. Het is belangrijk dat we ook aan de slag gaan met agrariërs die door willen en willen verduurzamen. Met deze pilot kunnen we hen daarbij helpen.”
De Peel
De Peel is een uitgestrekt natuurgebied op de grens van Noord-Brabant en Limburg, dat zich ontwikkelde van ondoordringbaar hoogveenmoeras tot een divers landschap. Na de turfwinning werd een groot deel van het gebied vanaf de jaren '20 ontgonnen voor de landbouw. Dit resulteerde in een karakteristiek mozaïek van natuurgebieden zoals de Groote Peel, afgewisseld met intensieve veehouderijen en akkerbouw. Deze agrarische ontwikkeling bracht welvaart, maar zorgt ook voor uitdagingen zoals verdroging van natuurgebieden en stikstofproblematiek. Daarom zoeken we naar een balans tussen natuurbehoud en een duurzame toekomst voor de agrarische sector.
Ondernemingsplan
De aanpak voor het ondernemingsplan werkt op hoofdlijnen als volgt.
- Ondernemers maken plannen aan de hand van bedrijfsgerichte doelen om te sturen op het behalen van gebiedsspecifieke opgaven op onder meer stikstof, klimaat en water.
- Deze plannen worden door onafhankelijke experts beoordeeld. Daarmee krijgt de ondernemer inzicht of het plan perspectief biedt om de doelen - binnen de eigen invloedssfeer van onderneming - te behalen.
- Ook overheden zijn betrokken, omdat de uitvoering van de plannen kan vragen om (aanpassing van) vergunningen of een omgevingsplan en voor de financiering ervan subsidies van belang kunnen zijn. In de ondernemingsplan-aanpak staat de samenwerking van de verschillende overheden hierbij voorop.
- De gezamenlijke overheden zetten zich zoveel mogelijk in om de uitvoering van positief beoordeelde plannen waar nodig en mogelijk te faciliteren. Er zijn hierbij uiteraard grenzen aan de mate waarin dit mogelijk is. Algemene juridische en financiële regels blijven van kracht.
Terugkoppeling en evaluatie
In de periode mei tot en met juli 2025 is de pilot geëvalueerd. De evaluatie is uitgevoerd door Lysias in opdracht van de overheden. De hoofdconclusie is dat de pilot ondernemingsplan-aanpak zeer waardevol is, goed is uitgevoerd, zeker meerwaarde heeft en navolging verdient. Een pilot is tegelijkertijd bedoeld om lessen te trekken. Uit het onderzoek zijn verschillende aandachtspunten en kanttekeningen naar voren gekomen die bij een vervolg van de ondernemingsplan-aanpak nadrukkelijk aandacht verdienen.
De deelconclusies laten zich – geordend naar de deelonderwerpen binnen de onderzoeksvragen – als volgt samenvatten.
- Betekenis ondernemingsplan-aanpak voor toekomstperspectief agrarisch ondernemer.
- Rolinvulling betrokken partijen en onderlinge samenwerking.
- Effectiviteit lerende en iteratieve aanpak.
- Bijdrage aan realiseren stikstof-, natuur-, water- en klimaatdoelen.
- Bereikte resultaten en meerwaarde.
- Complexiteit vergunningverlening is verder toegenomen.
- Aandachtspunten en kanttekeningen n.a.v. de pilot.
De aanbevelingen op de Pilot zijn als volgt samen te vatten.
- Zet voort wat in gang is gezet met de huidige deelnemers.
- Zet de ondernemingsplan-aanpak op beperkte schaal voort, ontwikkel de methodiek verder door en breng samenhang aan met de gebiedsgerichte aanpak.
- Voer een aantal verbeteringen door in de ondernemingsplan-aanpak.
- Verbinden kennis en kunde rond bedrijfsgerichte doelsturing met ondernemingsplan-aanpak.