Waarom is dit een thema?

Klimaatadaptatie is, vrij vertaald, de omgang met extreem weer en de effecten ervan. Het gaat onder andere over het beperken van de schadelijke gevolgen, het klimaatbestendig maken van de buitenruimte en het benutten van kansen.

Klimaatadaptatie is een belangrijk thema voor de gemeente Nederweert, omdat het weer steeds extremer wordt. Als we daar geen rekening mee houden, gaan we steeds grotere nadelen ondervinden. Meer wateroverlast, overstromingen, droogte en hitte veroorzaken ongemak en schade.

Landelijke overheden hebben afgesproken dat Nederland in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust is ingericht. Wij willen als gemeente ook met onze groene buitenruimte een bijdrage leveren aan het verminderen van overlast en/of kwalijke gevolgen door genoemde effecten van het veranderende klimaat, met name in het bebouwde gebied.

Uiteindelijk zijn de waterbeheerders hoofdverantwoordelijk voor klimaatadaptieve maatregelen, maar groenvoorzieningen kunnen een grote bijdrage leveren. In dit Groenbeleidsplan besteden we daarom aandacht aan de ambitie om maatregelen voor klimaatadaptatie te ondersteunen.

Welke ambitie hebben we?

We werken aan een klimaatbestendige gemeente. Dat doen wij als gemeente door niet alleen bezig te zijn met de negatieve gevolgen, maar juist ook gebruik te maken van de kansen die de aanpassingen bieden. De ambities gaan over vier klimaateffecten:

  • verminderen van de wateroverlast
  • verminderen van de droogte
  • verminderen stedelijk hitte-eiland effect
  • bijdragen aan de opvang van CO2.

Hoe gaan we die ambitie bereiken?

We gaan deze ambitie op verschillende manieren bereiken.

Algemeen

Algemene aandachtspunten zijn:

  • volgen van de laatste ontwikkelingen in het landelijk beleid en de aanwijzingen over de omgang met klimaatadaptatie. Met aansluiting op dit beleid maken we optimaal gebruik van de landelijke kennis
  • nauw samenwerken met de andere betrokken vakgebieden, met name met waterbeheer en wegbeheer. Slim combineren van kennis uit verschillende vakgebieden in projecten voor nieuwe aanleg, renovatie en herinrichting vergroot het effect van de te nemen maatregelen
  • innovatief blijven, testen van veelbelovende initiatieven vanuit het vakgebied, zoals inrichting van groeiplaatsen of sportvelden bezanden met gebruik van olivijn
  • zorgen voor ‘win-winsituaties’ door slim combineren van voordelen voor groen, wegen en water, bijvoorbeeld door bij herinrichting van straten klinkerverharding toe te passen, in combinatie met waterbuffering en meer ondergrondse groeiruimte voor de bomen; met als extra voordeel dat klinkerverharding ook de snelheid remt
  • groen in de tuinen van inwoners stimuleren door bijvoorbeeld de gemeentelijke geboortebox aan te vullen met een bon voor een struik of een boom.

Aandachtspunten bij (her)inrichting

Wanneer er (her)inrichting van de openbare ruimte aan de orde is, is het belangrijk om de volgende maatregelen te overwegen. Verschillende maatregelen dienen meer dan één doel.

Bomen spelen daarbij een belangrijke rol, omdat ze meerdere doelen dienen:

  • behouden en aanplanten van bomen, omdat bomen de waterhuishouding verbeteren (vochtvasthoudend vermogen, vertragen afstroom), de opwarming beperken (koelend effect) en bijdragen aan een betere luchtkwaliteit (luchtvermenging en filtering)
  • met regelmaat controleren en actualiseren van gemeentelijke groene kaart en kaart landschapselementen ter bescherming waardevolle bomen en houtopstanden
  • handhaven van het beleid bij bomenkap; kap alleen als er maatschappelijk belang is en de veiligheid in het gedrang komt
  • géén gemeentelijke bomen kappen ten gunste van zonnepanelen
  • kwalitatief hoogwaardig inrichten van de groeiplaatsen voor bomen en overig groen, waarmee ze tevens geschikt zijn voor het vasthouden van water
  • geen bomen planten die hier van nature niet gedijen, of die niet windbestendig zijn
  • opstellen bomenvervangingsplan buitengebied, met aandacht voor een duurzaam bomenbestand en de problematiek van wortelopdruk bij verhardingen
  • verminderen van de wateroverlast door het vergroten van de infiltratie- en waterbergingsmogelijkheden
  • aanleggen wadi’s voor opvang hemelwater
  • beplanten van wadi’s voor betere werking
  • vaker toepassen van elementenverharding.

Verminderen van de droogte:

  • toepassen van zaksloten langs de wegen en landbouwgronden voor langer vasthouden van water
  • inzetten van gebufferd water bij droogte, bijvoorbeeld door opslag in bomen
  • ontstenen door ‘doelloze’ verhardingen te verwijderen
  • aanleggen van wadi’s voor infiltratie van water
  • testen van gebruik van gehakseld olifantsgras als bodembedekker tegen de verdroging 

Verminderen stedelijk hitte-eiland effect:

  • gebruik maken van het koelende effect van bomen en ander groen
  • ontstenen en vergroenen van verharde oppervlakken die nauwelijks worden gebruikt
  • indien mogelijk rekening houden met het reguleren van windstromen door bomen en ander groen voor verkoelend effect.

CO2-afvang:

  • aanplanten groen voor CO2 opname
  • aantrekkelijk maken van fietsverbindingen door het aanbrengen van groen, met als doel het terugdringen van gemotoriseerd verkeer.

Welke voorbeelden hebben we al?

Op verschillende locaties in Nederweert zijn al projecten uitgevoerd waar het groen een grote rol speelt in het beperken of oplossen van de negatieve gevolgen van het extremere weer. Waar mogelijk zal de gemeente meer van dit soort projecten stimuleren. Ook nodigt de gemeente inwoners, belangengroepen en andere betrokkenen uit om zich te laten inspireren, en ideeën in te dienen.

Voorbeelden

Herinrichting Leveroysedijk – Aanleg wadi bij gemeentehuis – Aanplant eiken Houtsberg – Inrichten wadi’s Merenveld als beweegruimte – Olifantsgras als mulch